Zorginstellingen die gebruikmaken van Microsoft 365 moeten extra waakzaam zijn bij het beveiligen van hun gegevens én bij het voldoen aan de NEN 7510-norm. De uitdaging is aanzienlijk: hoe combineer je de flexibiliteit van cloudoplossingen met de strikte veiligheidseisen voor medische data? In deze blog onderzoeken we hoe zorginstellingen veilig kunnen werken met Microsoft 365 terwijl ze volledig voldoen aan alle NEN 7510-compliance vereisten.
Wat is NEN 7510 en waarom is het cruciaal voor zorginstellingen?
NEN 7510 is de Nederlandse norm voor informatiebeveiliging in de zorgsector. Deze norm beschrijft een samenhangend pakket beveiligingsmaatregelen speciaal gericht op zorginstellingen en is sinds 2017 wettelijk verplicht voor alle organisaties die zorg verlenen. NEN 7510 is in feite de zorgsector-specifieke invulling van de internationale ISO 27001-standaard en sluit nauw aan bij de AVG/GDPR-wetgeving.
De kern van NEN 7510 draait om drie cruciale aspecten van informatiebeveiliging: beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van patiëntgegevens. In de praktijk moet je als zorginstelling kunnen aantonen dat je systematisch risico’s identificeert en passende maatregelen neemt. De consequenties van niet-naleving zijn ernstig: naast boetes en reputatieschade kan het leiden tot patiëntveiligheidsrisico’s en zelfs tot intrekking van zorglicenties. Bovendien vereist de recente NIS2-richtlijn nog striktere beveiligingsmaatregelen voor essentiële zorginstellingen.
Risico’s en uitdagingen bij het gebruik van Microsoft 365 in de zorg
Microsoft 365 brengt specifieke beveiligingsrisico’s met zich mee voor zorginstellingen. Een van de grootste uitdagingen is het gedeelde verantwoordelijkheidsmodel: Microsoft beveiligt de infrastructuur, maar jouw organisatie blijft verantwoordelijk voor de data zelf. Dit leidt regelmatig tot misverstanden en beveiligingslacunes, vooral omdat Microsoft’s standaard retentieperiode van slechts 30 dagen vaak niet voldoet aan de wettelijke bewaarplicht voor medische gegevens.
Daarnaast zien we steeds meer geavanceerde cyberdreigingen specifiek gericht op de zorgsector. Andere veelvoorkomende risico’s zijn shadow IT (medewerkers die ongeautoriseerde apps koppelen aan Microsoft 365), onbeveiligde privé-apparaten met toegang tot zorgsystemen en onvoldoende audit logging, wat vereist wordt door NEN 7510.
Hoe implementeer je een NEN 7510-compliant Microsoft 365-omgeving?
Een NEN 7510-compliant Microsoft 365-omgeving opzetten begint met een grondige risicoanalyse. Inventariseer welke typen gegevens je verwerkt en welke beschermingsniveau deze vereisen. Vervolgens kun je een stapsgewijze aanpak volgen:
1. Identity management versterken – Implementeer multi-factor authenticatie (MFA) voor alle zorgmedewerkers en schakel Conditional Access in om toegang te beperken op basis van locatie, apparaat en risicoscore. Configureer Azure AD Privileged Identity Management voor tijdelijke, gecontroleerde beheerrechten in plaats van permanente admin-accounts.
2. Toegangscontrole optimaliseren – Pas het principe van least privilege toe: geef medewerkers alleen toegang tot de data die ze nodig hebben voor hun functie. Stel automatische toegangsreviews in om rechten regelmatig te controleren en implementeer een formeel off-boarding proces om toegang direct in te trekken bij uitdiensttreding.
3. Encryptie en dataclassificatie – Activeer encryptie voor data-at-rest en data-in-transit. Gebruik Microsoft Information Protection om gevoelige patiëntgegevens automatisch te classificeren en te beschermen met labels die beperkingen opleggen aan delen of doorsturen.
Microsoft 365 beveiligingsfuncties voor bescherming van patiëntgegevens
Microsoft 365 biedt verschillende beveiligingsfuncties die specifiek waardevol zijn voor het beschermen van patiëntgegevens. Microsoft Purview (voorheen Compliance Center) is essentieel om aan NEN 7510-eisen te voldoen. Hiermee kun je onder andere gevoelige informatie zoals BSN-nummers en medische diagnoses automatisch identificeren en beveiligen.
Data Loss Prevention (DLP) policies zijn onmisbaar om te voorkomen dat gevoelige patiëntgegevens onbedoeld worden gedeeld. Configureer DLP-regels die specifiek medische terminologie herkennen en het delen van deze informatie buiten de beveiligde omgeving blokkeren. Bijvoorbeeld: stel een regel in die voorkomt dat e-mails met patiëntnummers of diagnosegegevens naar externe ontvangers kunnen worden gestuurd zonder expliciete goedkeuring.
Microsoft Defender for Office 365 (voorheen ATP) biedt bescherming tegen geavanceerde bedreigingen zoals phishing en malware die specifiek op zorgpersoneel zijn gericht. Safe Links en Safe Attachments analyseren links en bijlagen in realtime, terwijl Anti-Phishing bescherming identiteitsdiefstal van artsen of bestuurders helpt voorkomen.
Welke maatregelen zijn nodig voor continue compliance monitoring?
NEN 7510 vereist niet alleen initiële compliance, maar ook continue monitoring en verbetering. Implementeer geautomatiseerde compliance rapportages via Microsoft Compliance Manager om je NEN 7510-score te monitoren en verbeterpunten te identificeren. Het instellen van alerts voor afwijkende activiteiten, zoals ongebruikelijke inlogpogingen of massale downloads van patiëntgegevens, is essentieel.
Regelmatige beveiligingsbeoordelingen zijn verplicht onder NEN 7510. Plan kwartaalaudits van je Microsoft 365-omgeving, inclusief toegangsrechten en beveiligingsinstellingen. Documenteer deze reviews zorgvuldig, aangezien de Autoriteit Persoonsgegevens hier specifiek naar kan vragen bij controles.
Ontwikkel duidelijke incidentresponsprotocollen specifiek voor Microsoft 365-gerelateerde beveiligingsincidenten. Zorg dat je technisch team weet hoe ze verdachte activiteiten moeten escaleren en onderzoeken, en train hen in het gebruik van Microsoft 365 Defender om bedreigingen te identificeren en te neutraliseren.
Back-up en disaster recovery van Microsoft 365-data volgens NEN 7510
Een veelgemaakte fout is vertrouwen op Microsoft’s ingebouwde bescherming zonder extra back-upmaatregelen. De standaard retentieperiodes van Microsoft 365 zijn echter vaak ontoereikend voor zorginstellingen, die medische dossiers tot 20 jaar moeten bewaren. Implementeer daarom een aparte oplossing voor data recovery die specifiek is afgestemd op zorginstellingen.
Je retentiebeleid moet voldoen aan zowel de minimale bewaartermijnen (voor medische dossiers) als de maximale termijnen (conform AVG). Configureer daarom gedifferentieerde back-upschema’s en archiveringsprocedures voor verschillende gegevenstypen. Zorg voor versleutelde opslag en strikte toegangscontroles tot de back-ups.
Test je herstelcapaciteiten regelmatig met realistische scenario’s. Kun je binnen de aanvaardbare tijdslimieten specifieke patiëntgegevens terughalen? Is je omgeving bestand tegen ransomware-aanvallen? E-Storage’s cyber recovery services bieden gespecialiseerde ondersteuning bij het implementeren van een robuuste herstelstrategie die voldoet aan de NEN 7510-vereisten.
Praktijkcase: Succesvolle NEN 7510-implementatie bij Nederlandse zorginstellingen
Een groot regionaal ziekenhuis in Nederland heeft recent met succes een NEN 7510-compliant Microsoft 365-omgeving geïmplementeerd. De sleutel tot hun succes was een gefaseerde aanpak: eerst identiteits- en toegangsbeheer versterken, vervolgens dataclassificatie en beveiligingsbeleid implementeren, en tenslotte een robuuste back-up- en herstelstrategie opzetten.
De initiële uitdagingen waren aanzienlijk. Zorgprofessionals hadden toegang nodig tot patiëntgegevens op verschillende apparaten en locaties, terwijl strikte beveiligingscontroles moesten worden gehandhaafd. Door gebruik te maken van een combinatie van Conditional Access-beleid en gerichte beveiligingstrainingen slaagde het ziekenhuis erin de gebruikerservaring te verbeteren terwijl de beveiliging werd versterkt.
De resultaten zijn indrukwekkend: 98% reductie in succesvolle phishing-aanvallen, verbeterde compliance-scores, en een significant snellere responstijd bij beveiligingsincidenten. Bovendien heeft de IT-afdeling nu meer inzicht in hoe gegevens binnen de organisatie worden gebruikt, wat heeft geleid tot betere beleidsvorming en uiteindelijk een veiligere patiëntenzorg.
